Mijn naam is Sanne ten Brink en ik werk als Senior Conservator bij ING Art Management. Ik vind het een eer om de tentoonstelling Dag in Dag uit van Elmer de Gruijl te mogen openen in Galerie Kap Pur in Tilburg. Toen ING gevraagd werd deze tentoonstelling te openen hebben wij daar niet lang over hoeven nadenken. Het verzamelbeleid van de ING Collectie richt zich namelijk sinds de jaren 70 op Nederlandse hedendaagse figuratieve kunst, met dezelfde intentie als de werken van Elmer de Gruijl die hier vandaag te zien zijn.We treffen elkaar vandaag in roerige tijden. Een beetje redacteur hoeft momenteel niet ál teveel moeite te doen om de kolommen van zijn krant te vullen. Mag Mauro in Nederland blijven? Fraude bij wetenschappelijk onderzoek, notabene op de universiteit in deze textielstad en Dag in Dag uit staan de kranten vol over de bezuinigingen in de culturele sector. Wij leven in een gekke tijd. Je hoeft geen groot ziener te zijn om te stellen dat - als we onze welvaart tegen deze achtergrond tenminste nog op peil willen houden - we heel wat creativiteit nodig zullen hebben.
En juist daarom is het zo belangrijk dat er tentoonstellingen als deze van Elmer de Gruijl worden georganiseerd.
Binnen de figuratie zijn vorm en inhoud nauw verweven. Het idee achter de geschilderde voorstelling wordt versterkt door de stijl en techniek van het schilderen. De keuze van het geschilderde onderwerp wordt bepaald door de kunstenaar zelf. Het hart van het kunstenaarschap ligt in het combineren van vorm en inhoud, gedachte en taal. Dat geldt voor alle kunstenaars. En juist hier slaagt Elmer zo goed in. Elmer laat via zijn portretten het publiek door zijn ogen naar de wereld kijken. De kijker stapt als het ware in de schoenen van Elmer en beleeft de wereld op zijn manier. De kunstenaar werpt daarbij een kritische blik op de ontwikkelingen in de hedendaagse maatschappij. Voor Elmer lijkt het schilderij een voertuig, hij deelt iets mee aan de kijkers, een mededeling die voor hem van groot belang is. Hij probeert ons de ware natuur van de mens te laten zien, door de figuren in zijn schilderijen op een soms pijnlijk confronterende, maar tegelijk humoristische wijze af te beelden.
Zo zijn we in het werk Tattooatie getuige van een hedendaags tafereel waarbij een behoorlijk gezette dame al bukkend haar lichaam laat versieren door een vrolijke bebrilde tatoeëerder. Ook in het kunstwerk Liefde in Overvecht Noord zijn we getuige van een alledaags tafereel, waarbij twee moslima’s op de schoot van hun vrijwel identieke vriendjes hangen. De toeschouwer vraagt zich af of Elmer de toeschouwer aan het lachen en of aan het huilen wil brengen. Deze gedachte komt bij verschillende werken van de Gruijl naar voren en zorgt voor een spanning die de toeschouwer niet snel loslaat.Het werk van Elmer overrompelt door de ambachtelijkheid en zijn vakmanschap. Zijn doeken zijn het prachtige succesvolle resultaat van tijdrovende arbeid en concentratie op een inspirerend idee. Als je de figuren op Elmers werk bekijkt zie je een metafoor voor een portret. Elmer lijkt op zoek te zijn naar de identiteit en zet die op het doek. Het achterliggende karakter van de persoon. Wie of wat verschanst zich achter de voorstelling van alledag. Zonder het vakmanschap zou het alle overtuigingskracht missen. In de kunst van Elmer gaan vorm en inhoud onlosmakelijk samen.
Elmer heeft zoals hij zelf zegt een obsessie voor karakters die zich verlaten voelen in de massa. Veel van zijn figuren lijken op het punt te staan de kijker een droevige mededeling te doen. Ze kijken de toeschouwer recht aan, alsof ze de onbeholpenheid van het bestaan willen delen. Het maakt de kijker nieuwsgierig naar wat er zich daadwerkelijk afspeelt in het hoofd van deze figuren.
Het zijn spannende schilderijen en zij benadrukken dat identiteit omgevingsafhankelijk is. Ik ben dan ook reuze benieuwd in welke omgeving, in welk interieur deze werken straks zullen belanden, die omgeving wordt er in ieder geval interessanter door.
ING heeft drie werken van Elmer in haar collectie. Als ik deze werken vergelijk met het nieuwe werk hier op de tentoonstelling zie ik een duidelijke ontwikkeling. Los van het feit dat Elmer technisch weer beter is geworden, hebben zijn personages ook een ontwikkeling doorgemaakt. Ze lijken lichtvoetiger en humoristischer.
Het is zeer bijzonder dat wij hier met zijn allen kunnen staan. Dank aan galerie Kap Pur maar natuurlijk ook aan Elmer. Zonder zijn gedrevenheid, doorzettingsvermogen en creativiteit zou deze tentoonstelling nooit tot stand zijn gekomen.
